Nieuws Regionaal Archief Rivierenland – Zomer 2025
Nacht van het Archief
Op maandagavond 27 oktober van 18.00 tot 21.30 uur kun je bij het Regionaal Archief Rivierenland weer griezelen bij waargebeurde enge verhalen uit Rivierenland. Medewerkers van het RAR brengen verhalen tot leven die je kippenvel bezorgen: over de heksenvervolging in Tiel, de watersnood in de Bommelerwaard, een vrouwenmoord in Tricht en de cholera-epidemie in Culemborg. Durf jij het aan?
De vorige edities in 2017 en 2023 waren een groot succes, dus noteer de datum in je agenda en zorg dat je je vooraf aanmeldt. Aanmelden kan vanaf 29 september op www.nachtvanhetarchief.nl. Adviesleeftijd: 9+ Toegang is gratis.
Lees hier het verslag van Omroep Gelderland van de Nacht van het Archief in 2023: https://www.gld.nl/nieuws/8034851/kinderen-schrikken-van-heksen-en-wolven-wist-niet-dat-het-echt-is-gebeurd
Collecties film- en geluidsfragmenten digitaal beschikbaar
Het RAR heeft een collectie films (toegang 0644) en een collectie geluidsfragmenten (toegang 0671). Beide collecties zijn gedigitaliseerd en zijn vanaf mei beschikbaar via de website van het RAR. Vanwege auteursrechten zal het daadwerkelijk bekijken van de films en beluisteren van de fragmenten vaak alleen mogelijk zijn in de studiezaal van het RAR.
In de collectie met geluidsfragmenten vinden we onder meer een opname van de openbare vergadering (hearing) georganiseerd door Gedeputeerde Staten van Gelderland over de voorgenomen herindeling in de West Betuwe, in de Agnietenhof te Tiel op 22 december 1970.
In toegang 0644 zijn alle films ondergebracht. Hierbij onder meer een film van het Culemborgs jongerencentrum Kabisa uit periode 1967-1969 met beelden van een beatmarathon en een optreden van de band Golden Earring.
Zie voor een compleet overzicht van alle films en geluidsfragmenten bij het RAR, de inventarissen van de toegangen 0644 en 0671 op de website van het RAR.
Bouw- en milieudossiers van na 1945
In 2025 is een belangrijke nieuwe functionaliteit beschikbaar gekomen op onze website. Vanwege het auteursrecht en de AVG kunnen wij soms dossiers die al wel gedigitaliseerd zijn, niet direct tonen en ter inzage geven op de website. Digitale bestanden van bouw- en milieudossiers van na 1945 waar dit voor geldt, kun je vanaf nu heel eenvoudig per omgaande in je mailbox ontvangen. Je herkent deze stukken aan het icoontje rechtsboven met de pijl en de envelop en de link 'Bestanden per e-mail ontvangen' in de beschrijving. Je kunt de stukken op 2 manieren aanvragen:
1) Door rechtsboven op het icoon met de pijl en de envelop te klikken
2) Door onderaan in de beschrijving te klikken op de link 'Bestanden per e-mail ontvangen'
Er verschijnt dan een melding:
Als je nog meer digitale dossiers wilt opvragen kun je verder zoeken door op de knop 'verder zoeken' te klikken. Als je op 'afronden' klikt, moet je je naam en e-mailadres invoeren en je verzoek versturen. Let op! Vul hier echt het adres in waar de bestanden naar toe moeten. Dit e-mailadres wordt gebruikt om automatisch een zip-file naar toe te sturen met de bestanden.
Gemeentevlaggen gerestaureerd
Voor een defilé ter gelegenheid van het 40-jarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina werd in 1938 voor elke toenmalige Nederlandse gemeente een vlag gemaakt. Zes ervan zijn in de collectie voorwerpen van het RAR opgenomen.
In de loop der jaren is het materiaal van de vlaggen zwak geworden en het werd tijd voor wat conservering. De vlaggen zijn voorzichtig op kokers gerold en afgedekt met hoezen, zodat het materiaal zo weinig mogelijk belast wordt. Zo kunnen ze nog jaren veilig worden bewaard in onze depots.
Op de foto is textielrestaurator Sjoukje Telleman bezig met het verwijderen van tape en nietjes uit de vlag van de gemeente Buren.
Nu ook voorwerpen online te zien
Alle 1.000 voorwerpen in onze depots zijn beschreven, gedigitaliseerd of gefotografeerd en op de website te bekijken. 200 voorwerpen hebben een bestemming elders gekregen of zijn afgestoten. Zo zijn bijvoorbeeld (landbouw)werktuigen overgedragen aan Streekmuseum Baron van Brakel in Ommeren.
De voorwerpen zijn nu ook allemaal gedigitaliseerd en/of gefotografeerd. Het resultaat is te zien in de beeldbank op de website. Je vindt nu onder ‘Soort’ de opties ‘voorwerpen’ en ‘schilderijen’. Op dit moment hebben we 118 schilderijen en 711 voorwerpen.
De voorwerpen zijn verdeeld in de volgende categorieën:
• Beeldhouwwerken
• Bodemvondsten
• Borduurwerk
• Bouwmaterialen
• Gebruiksvoorwerpen
• Uithangborden
• Kantoorartikelen
• Maquettes
• Relatiegeschenken
• Textiel-Kleding
• Gereedschappen
Voorwerpen bekijk je hier
En schilderijen hier
Start digitaliseren huwelijksbijlagen 1811–1851
We gaan de komende twee jaar aan de slag met het conserveren en digitaliseren van bijzondere oude documenten: de huwelijksbijlagen van 1811 tot 1851.
Wat zijn huwelijksbijlagen? Vroeger moesten mensen die wilden trouwen een aantal bewijsstukken inleveren bij de ambtenaar van de Burgerlijke Stand. Denk aan geboorteaktes, een bewijs dat ouders of voogden toestemming gaven voor het huwelijk, of – in het geval van de bruidegom – een bewijs dat hij in militaire dienst was geweest. Al deze documenten samen noemen we huwelijksbijlagen.
Een schat aan informatie
De oudste huwelijksbijlagen bevatten vaak afschriften van oude aktes of kerkelijke inschrijvingen van vóór de invoering van de Burgerlijke Stand in 1811. Dat maakt ze extra interessant voor historisch onderzoek en stamboomonderzoek. De bijlagen zijn netjes geordend per gemeente, per jaar en per huwelijksakte.
Start in Tiel: 2,5 meter papier
Als proef beginnen we met de bijlagen uit Tiel. Dat gaat om zo’n 2,5 meter aan papier! In totaal ligt er voor alle gemeenten in ons werkgebied ongeveer 30 meter aan stukken klaar. De proef helpt ons in te schatten hoeveel werk het conserveren is en hoeveel scans er gemaakt moeten worden.
Waarom de focus op 1811–1851?
Er zijn ook huwelijksbijlagen bewaard gebleven van na 1851, tot 1931. Toch kiezen we bewust voor de eerste helft van de 19e eeuw. In die tijd was de bevolkingsadministratie namelijk nog niet zo volledig. Juist daarom kunnen de huwelijksbijlagen uit die periode waardevolle extra informatie bevatten.
Nieuwe aanwinsten voor RAR?
Geregeld ontvangt het RAR nieuwe aanwinsten: archieven van organisaties, fotoalbums, boeken enzovoorts. Of resultaten van onderzoeken in onze archieven. Deze nemen we dan op in onze bibliotheek of collecties, zodat ze beschikbaar zijn voor andere onderzoekers.
We zijn ook geïnteresseerd in boeken die over het werkgebied gaan of die geschreven zijn door auteurs uit ons werkgebied, waarbij het niet per se over ons werkgebied hoeft te gaan, bijvoorbeeld dichtbundels, romans of kinderboeken. Wil je ook archief schenken aan het RAR? Neem dan contact op met Nico Hoevenaars : nhoevenaars@rarivierenland.nl
Buitenexposities over WO2 in Tiel, Opheusden en Ommeren
Ter gelegenheid van 80 jaar bevrijding zijn zes buitenexposities gemaakt waar je persoonlijke verhalen leest en hoort van bewoners van het Rivierengebied in de Tweede Wereldoorlog. Ieder verhaal vertelt over de keuzes en dilemma’s waar zij mee te maken krijgen in die periode. De nieuwe buitenexposities vind je in Ommeren, Opheusden, Tiel, Wamel, Bemmel, en Elst. De makers hebben mede gebruik gemaakt van de beeld- en archiefcollectie van het RAR.
De Tielse buitenexpositie ?
De buitenexpositie van Opheusden vind je aan de Parallelweg vlakbij het monument ‘Vliegers in het vuur’. Je hoort Geurt de Wit uit Opheusden vertellen hoe hij de piloot uit het neergestorte vliegtuig zag strompelen. Een ander verhaal belicht de dilemma’s van een verzetsgezin.
In de buitenexpositie van Ommeren, bij het museum Baron van Brakell, vind je onder meer het aangrijpende verhaal van de familie Frank uit Lienden en het verhaal van de elfjarige Gerard van den Berg in het weeshuis van Buren.
Zie voor een voorproefje van de verhalen en het beeldmateriaal de website: https://wo2rivierengebied.nl/verhalen-en-dilemmas-rivierengebied/keuze-vrijheid-verhalen/
Drie fietsroutes
Er zijn ook drie fietsroutes uitgestippeld die de verschillende exposities met elkaar verbindt via de bekende knooppunten.
- 1. Vrijheidsroute Ommeren - Opheusden, 38 km. Start bij Natuurlijk Gruun/ buitenexpositie bij museum Baron van Brakell in Ommeren.
- 2. Vrijheidsroute Tiel- Wamel, 28 km. Start in Tiel bij de buitenexpo naast Zinder.
- 3. Vrijheidsroute Lingezegen, 42 km. Start bij station Elst.
Zie voor meer informatie, overzicht knooppunten en kaartjes: https://wo2rivierengebied.nl/routes/
