HKWB verspreidt kennis over de historie van West-Betuwe & brengt de geschiedenis onder de aandacht!
In de tijd van ridder Willem van Tuijl tot Bulckesteijn (rond 1500) was
de katholieke eredienst nog in gebruik. Pas aan het begin van de
reformatie is er met moeite afstand genomen van deze traditie.
De kerk is gewijd aan de Aartsengel Michael. Naast het hoofdaltaar waren er nog drie altaren. Die van de Lieve Vrouw, de Heilige Catharina en
Sint Jan. Pas in 1615 hield predikant Ermertus Marsmanus sterk vast aan
de reformatorische beginselen. In periode daarvoor is niet duidelijk
welke belijdenis in de kerk in Deil werd aangehangen. De mededelingen
aan de classis van de kerk uit het jaar 1596 vermeldt dat in de streek
nog vele pastoors de leer van de Roomse kerk, inclusief mis,
doopbediening en biecht in de praktijk brachten.
De Deilse geschiedschrijver, dr. Rudolf Römer, en tevens predikant in Deil en Enspijk, vermeldt in de Gelderse Almanak van 1853 dat zij
gehecht waren aan altaren, wijwater en beelden. Ook leefden de
voorgangers vaak in concubinaat. Of dat in Deil het geval was, is niet
bekend, maar in 1597 werden al gelden beschikbaar gesteld voor het
pastoriehuis. Wie de eerste prediker is geweest, is ook niet helemaal
zeker. Wel staat Ermertus Mersmanus als eerste vermeld op het
predikantbord van Deil en Enspijk. Letterlijk valt te lezen dat
Mersmanus ”op syn prive autoriteyt gecontracteert heeft om Enspieck nu
en dan mede waer te neemen”.
Daarmee was het katholieke geloof sindsdien niet helemaal verdwenen. In
een klassikale vergadering op 3 juli 1636 werd gemeld dat op
Bulckesteijn en het Huis te Enspieck “soo notore afgoderij gepleegt
wort”. Dat aan zulke zaken in Deil en Enspijk niet zo zwaar getild werd, mag blijken uit het sussende antwoord van de ambtman “dat het
geïncrimineerde uit niet anders, dan Beenige oude reliquïen van muyren”
bestond.
Wel zijn in die tijd al uiterlijke versieringen van het Katholieke
geloof verwijderd en vervangen door borden en wapens van de plaatselijke heren en adel. Ook de harnassen hadden een plaats gevonden in de Deilse Kerk, zodat de sfeer geschapen was voor de verbeelding van exotische
verhalen en voorstellingen.
Dit artikel is eerder verschenen op de website van Nieuwsblad Geldermalsen op 7 augustus 2016.